غزل سعدی-تضمین شهریار-تصنیف شجریان
ای که از کلک هنر نقش دلانگيز خدایــــــــی،
حيف باشد مه من، کاين همه از مهر جدایی!
گفته بودی جگرم خون نکنی؛بــــاز کجایــــی؟
من ندانستم از اول که تو بـیمهر و وفــــــایی!
عهد نابستن از آن به، که ببندی و نپــــــــایی!
مدعی طعنـــــــه زند در غم عشق تو زيــادم،
وين نداند که من از بهر غــــــم عشق تو زادم
نغمــــــــــه بلبل شيراز نرفتست زيـــــــــــــادم
دوستــــــان عيب کنندم که چرا دل به تو دادم؟
بايد اول به تو گفتن کــــه چنين خوب چرایی؟
تيـــــــر را قوت پرهيز نباشد ز نشــــــــــــــــانه
مرغ مسکين چـه کند گـــــــــر نرود در پی دانه
پای عاشق نتوان بست به افسون و فســـانه
ای که گفتی مرو اندر پی خوبــــــــــــان زمانه!
مــــــــا کجاییم در اين بحر تفکر تو کجـــــایی؟
گرد گلزار رخ توست غبــــار خط ریحــــــــــــــان
چون نگارین خط تذهیب بـــــه دیباچــــه قرآن
ای لبت آیـــــه رحمت، دهنت نقطــــه ایمـان،
آن نه خال است و زنخدان وسرو زلف پریشان
که دل اهل نظر برد که سریست خدایــــــــی!
تـا فکندم به سر کوی وفـــا رخت اقــــــــــامت،
عمر،بی دوست ندامت شدو بادوست غرامت!
سر و جان و زرو جاهم همه گو: رو به سلامت!
عشق و درويشــی و انگشت نمايی و ملامت،
همـه سهل است، تحمل نکنم بار جدایـــــــی!
کس در اين شهر ندارد سر تيمــــــار غريبــــــان
نتوان گفت غم از بيم رقيبــــــــان به حبيبـــان
حلقـــــــــــه بر در نتوانم زدن از بيم رقيبــــــان
اين توانم که بيــــــــايم سر کويت به گدایــــی!
هر شب هجـــــــر بر آنم کـــــه اگر وصل بجويم
همه چون نی به فغان آيم و چون چنگ بمويم
ليک مدهوش شوم چون ســــر زلف تو بجويم
گفته بودم چــو بيايــــــی غم دل بـــا تو بگويم
چه بگويم که غم از دل برود چون تو بيـــــــايي
چرخ امشب که بکام دل ما خواستـــــه گشتن
دامنِ وصل تو نتوان به رقیبــــــــــــان تو هشتن
نتوان از تو برای دل همســـــــــــــــــایه گذشتن
شمع را باید از این خــــــانه برون بردن و کشتن
تا که همسایه نداند که تو در خـــــانه مایـــــی!
سعدی این گفت و شد ازگفته خود باز پشیمان
که مریض تب عشق تو هدر گوید و هذیــــــــــان
به شب تیره نهفتن نتوان ماه درخشــــــــــــــان
کشتن شمع چـــــــــه حاجت بود از بیم رقیبان،
پرتو روی تو گوید کـه تو در خــــــانه مـــــــــایی !
نـــرگس مست تـــــــــو مستــوری مردم نگزيند
دست گلچين نرسد تا گلی از شــــاخ تو چيند
جلوه کن،جلوه که خورشيد به خلوت ننشيند
پرده بردار کـــــه بيگـــــــــانه خود آن روي نبيند
تو بزرگی و در آيينـــــــه کوچک ننمـــــــــــــايی
نازم آن سر که چو گيسوی تو در پـــای تو ريزد
نازم آن جـــــــای که از کوی وفـــــــای تو نخيزد
شهريــــــار آن نه که با لشکر عشق تو ستيزد
سعدی آن نيست کــــــه هرگز ز کمند تو گريزد
چو بدانست که در بند تو خوشتر ز رهـــــــايی
گر چــــــه او نیست به گلزار گل زیبــــــــــــــــــایی،
نیست چون من به جهــــــــان بلبل خوش آوایــی،
بانگ شیدایــــــــــی من رفت به هر صحرایـــــــی!
در همه دیر مغـــــان نیست چو من شیدایــــــــی!
خرقــه جایـــــــــــــی گرو باده و دفتر جــــــــــــایی!
روز صحرا شد و هـــــــر دلشده یـــــــــــــــاری دارد،
هر دلـــــــی عشقــــــــی و هر عشق بهاری دارد،
جز دل ما کــــــــــه غم هجر نگـــــــــــــــــــاری دارد
دل که آیینـــــــــه شاهی است غبـــــــــــاری دارد،
از خدا می طلبــــــــم صحبت روشن رایــــــــــــی!
گرچه بدنامــــــــــــی مـــا شهره هر برزن و کوست
زخم دلدار و دل مـــــــــــا سخن سنگ و سبوست
خرم آن زخم کـــــــه هر لحظـه مرا مرهم از اوست
کشتی باده بیــــــــــــاور کــــــه مرا بی رخ دوست،
گشت هر گوشــــه چشم از غم دل دریـــــــــــایی!
با من آن مـه چه بسا شب که سحر کرد شبـــــان
پای آن چشمه که می خواند شباهنگ و شبــــان
بوسه می دادبه لب تــــــاش ببوسم دو لبـــــــــان
شرح این قصـــــــه مگر شمع برآرد به زبـــــــــــــان
ورنه پروانــــــــــــه ندارد به سخن پروایـــــــــــــــــی!
دست در گردن و آن گردن مینـــــــــــــــــا در دست،
بوسه بشکست و بدان عهد همـه خلق شکست!
پاسخ پندکســان داد چه هشیار و چــــــه مست
سخن از غیر مگو بـــــــا من معشوقــــــــــه پرست،
کزوی و جام می ام نیست به کس پروایــــــــــــــــی!
گـــــــــــــــــر دگر سیم تنـــــــی بگذرد از پیش نظر،
یـــــــــــــا کند سرو بُنی بر زبــــــــــــــــــر جوی گذر،
گوید اینجــــــــــــــــــا بنشینیم چـــو در چشم قمر،
جویهـــــــــــــا بسته ای از دیده به دامان که مگــر،
در کنــــــــــــــــــــارت بنشانند سهـــــــــی بالایی!
گویمش: آری ای سرخ گل غالیـــــــــــــــــــه پوش!
هوس جـــــــــــام مـــی ام بود و دو لعل لب نوش!
زانکه دانی که چو آن زاهد سجــــــــــاده به دوش،
کرده ام توبـــــــه بدست صنم بـــــــــــــــاده فروش
کـــــــــــــه دگر مِی نخورم بــــــــــی رخ بزم آرایـی!
گر بتـــــــــــــــــی داد از این پیش بدان طره شکنج،
یــــــا پی دلبریم،بوســــــــــــــــه از آن گوی ترنج،
دیدمش نیک سرانجـــــــــام که مارست نه گنـج،
نرگس ار لاف زد از شیوه چشم تو، مرنــــــــــــج!
نروند اهل نظر از پــــــی نابینــــــــــــــــــــــــایی!
در همه دیر مغـــان نیست چو من شیدایی
خرقـــــه جـایی گروِ باده و دفتر جــــــــــــایی
دل که آئینه صافیست است غبــــاری دارد
از خدا می طلبم صحبت روشن رایــــــــی
شرح این قصه مگر شمع برآرد به زبـــــــان
ورنه پروانـــــــــــه ندارد به سخن پروایـــــی
کشتی بـــــاده بیاور که مرا بی رخ دوست
گشته هر گوشه چشم از غم دل دریــایی
زین دایره مینــــــــــا خونین جگرم مـی ده!
تا حل کنم این مشکل در ســــاغر مینـایی